Testament

Als u geen testament hebt, bepaalt de wet hoe uw nalatenschap wordt verdeeld over uw erfgenamen. Met een testament kunt u het regelen zoals u het wilt. Ook kunt u hierin de voogdij over uw kinderen goed regelen, uw erfgenamen beschermen bij een echtscheiding en vervelende fiscale gevolgen voorkomen.

De wet kent vier groepen erfgenamen:

• Groep 1 bestaat uit uw echtgenoot/geregistreerd partner en uw kinderen.
• Groep 2 bestaat uit uw ouders en broer(s) en/of zuster(s).
• Groep 3 bestaat uit uw grootouders en hun afstammelingen.
• Groep 4 bestaat uit uw overgrootouders en hun afstammelingen.

De groepen volgen elkaar op. Als in groep 1 geen erfgenamen zijn, dan gaat uw nalatenschap naar groep 2, en zo verder. Als u van de wettelijke regels wilt afwijken, is het noodzakelijk om een testament te maken.

1. Bent u getrouwd of hebt u een geregistreerd partnerschap?

Bent u getrouwd of hebt u een geregistreerd partner en hebt u geen kinderen?
Dan bent u op grond van de wet elkaars enige erfgenaam. Ook als u dit prima vindt, kan het belangrijk zijn een testament te maken. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als u allebei komt te overlijden? En wie zorgt er dan dat uw nalatenschap netjes wordt afgewikkeld? Deze zaken kunt u vastleggen in een testament.

Bent u getrouwd of hebt u een geregistreerd partner en hebt u kinderen?
Als u geen testament laat opmaken dan geldt de zogeheten wettelijke verdeling. De langstlevende partner erft de gehele nalatenschap. Uw kinderen zijn wel erfgenaam, maar krijgen hun erfdeel in de vorm van een geldvordering op de langstlevende, een soort tegoedbon dus. Deze geldvordering kan pas worden opgeëist als de langstlevende overlijdt, failliet gaat of in de schuldsanering terechtkomt.

Hoewel in de wet de positie van de langstlevende goed is geregeld, kan het toch belangrijk zijn om een aantal zaken vast te leggen in een testament.

• Als de langstlevende hertrouwt, kunnen de kinderen een zogeheten wilsrecht uitoefenen. Hiermee kunnen ze alsnog aanspraak maken op goederen, ter waarde van hun erfdeel. De langstlevende mag dan wel het vruchtgebruik houden van die goederen. Via een testament kunt u die wilsrechten beperken of uitbreiden.
• Als uw echtgeno(o)t(e) de stiefouder is van uw kinderen, kunnen de kinderen al direct na het overlijden hun wilsrecht uitoefenen en de overdracht van bepaalde goederen vorderen. In een testament kunt u dit wilsrecht uitsluiten.
• Als uw echtgeno(o)t(e) niet de ouder is van uw kinderen, is de wettelijke verdeling niet altijd de meest ideale regeling. Via een testament kunt u de wettelijke verdeling geheel uitsluiten en bijvoorbeeld een vruchtgebruiktestament maken.
• Via een testament kunt u eigen kinderen en stiefkinderen gelijkstellen, zodat zij uiteindelijk allen evenveel erven.
• Via een testament kunt u bepalen dat de vorderingen van de kinderen ook in andere gevallen dan overlijden opeisbaar zijn, bijvoorbeeld als de langstlevende een nieuwe relatie aangaat. Of als de langstlevende in een zorginstelling terechtkomt en hiervoor een eigen bijdrage moet betalen. 

Erfbelasting 
Over het erfdeel van de kinderen moet al wel belasting worden betaald, ook al krijgen de kinderen nog niets in handen. De langstlevende moet deze belasting voorschieten. Dit kan vervelend zijn als na het overlijden weinig contanten beschikbaar zijn, bijvoorbeeld omdat het vermogen in het huis zit.

TIP: 

Erfbelasting bij het eerste overlijden voorkomen 
De erfbelasting bij het eerste overlijden zou u kunnen voorkomen door uw testament in de vorm van een tweetrapstestament te maken. Dat wil zeggen dat u de kinderen uitsluit als erfgenaam en de langstlevende tot enig erfgenaam benoemt. De kinderen treden wel op als zogeheten ‘verwachters’, zodat zij nadat ook de langstlevende is overleden wel het gehele vermogen erven. Omdat de langstlevende een grote vrijstelling voor de erfbelasting heeft (circa € 600.000,-), is er meestal bij het eerste overlijden geen erfbelasting verschuldigd.

Let op: een tweetrapsmaking betekent uitstel van erfbelasting. Bezien over de twee overlijdens leidt de tweetrapsmaking niet altijd tot een gunstiger resultaat!

Flexibel testament
Zeker bij grotere vermogens kan het vanuit fiscaal oogpunt wenselijk zijn om een flexibel testament te maken, zodat na het overlijden nog kan worden bekeken met welke afwikkeling het meest gunstige resultaat wordt bereikt. Natuurlijk staat de verzorging van de langstlevende voorop, maar door bepaalde keuzemogelijkheden in te bouwen, kan ook fiscaal de beste regeling worden gerealiseerd.

2. Woont u samen?

Woont u samen en hebt u geen kinderen?
Als u samenwoont, erft u niet van elkaar op grond van de wet, ook al woont u al jaren samen. Als u elkaar wilt laten erven, is het dus noodzakelijk om over en weer een testament op te maken, zeker als het privébezittingen betreft. Een samenlevingscontract volstaat niet.

Woont u samen en hebt u kinderen?
De wettelijke verdeling zoals die bij gehuwden geldt, is niet op samenwoners van toepassing. Daarom is het belangrijk om een langstlevende testament te maken. Er zijn wel verschillende andere ‘juridische kapstokken’ waaraan een langstlevende testament voor samenwoners kan worden opgehangen.

3. Bent u alleenstaand?

Zonder testament bepaalt de wet wie uw erfgenamen zijn. De wettelijke regeling sluit vaak niet aan bij uw wensen. Door het maken van een testament kunt u ervoor zorgen dat uw vermogen terechtkomt bij diegenen die u wilt.

Wat kunt u nog meer regelen in een testament?

• U kunt iemand onterven of uitsluiten, zelfs een partner of kinderen. Wel zijn er in de wet minimale voorzieningen opgenomen voor een kind (legitieme portie) en voor de partner (passende verzorging).
• U kunt een zogeheten uitsluitingsclausule opnemen. Hiermee bereikt u dat het geërfde vermogen van de verkrijger blijft en in geval van echtscheiding niet hoeft te worden gedeeld met een ex-partner.
• U kunt via een testament specifieke goederen of bedragen aan bepaalde personen nalaten. Via een codicil (dit is een handgeschreven testament) kunt u bepaalde inboedelstukken, sieraden of kleren nalaten aan bepaalde personen. Laat u zich informeren over de regels die hiervoor gelden.
• U kunt een executeur aanwijzen die de taak heeft uw nalatenschap af te wikkelen. U kunt een gewone executeur (beheerexecuteur) benoemen of een executeur met extra bevoegdheden (executeur-afwikkelingsbewindvoerder). Aan een executeur-afwikkelingsbewindvoerder kunt u ook de bevoegdheid toekennen om goederen te verkopen en zelfstandig de nalatenschap te verdelen. 

Onze experts

mr. Angela Luijsterburg
mr. Sabine van Puijenbroek
mr. Martijn Ligthart
mr. Ticho van Berkel
mr. Elise Coremans
mr. Annette Krijnen

Meer informatie

Voor meer informatie over het testament verwijzen wij u naar www.notaris.nl.
En deze link leidt direct naar de pagina Testament.